GDAŃSK GRODZISKO, GÓRA GRADOWA, FORTY, TWIERDZA

Plan, film, mapa dojazdu.

Gdańsk - Grodzisko. Bateria Moździerzy i po prawej Kaponiera Środkowa.

Wzniesienie, z którego rozpościera się widok na centrum i na historię Gdańska. Czas zatrzymał się tutaj 14o lat temu.

Góra Gradowa, czyli Fortyfikacje Miejskie Gdańska, czyli Grodzisko, czyli Forty, czyli Twierdza Gdańsk, czyli Hagelsberg

Ufortyfikowane wzgórze miało chronić zachodnie mury miasta. Pierwszy projekt umocnień powstał w 1620 roku. Koncepcja Jana Strakowskiego zakładała poprowadzenie linii fortyfikacji bastionowych przez Biskupią Górkę i Grodzisko.

Do prac nad umocnieniem Grodziska przystąpiono jednak w 1655 roku (przed potopem szwedzkim 1655-1660). Realizowany był pospiesznie projekt Jerzego - syna Jana Strakowskiego.

Po śmierci Strakowskiego, w latach 1681-1685 prace przy fortyfikacji kontynuował Christian Neubauer.

Do roku 1685 do 1699 trwało usuwanie prowizorycznych budowli powstałych w czasie zagrożenia atakiem Szwedów.

Na początku 18 wieku Jan Charpentier zamknął dostęp do wnętrzna Grodziska z północy (Bastion Jerozolimski został połączony wałem - Okularami Steinbock'a z przeciwskarpą fosy lewego czoła Bastionu Bożego Ciała) i południa (Niski Półbastion Kurkowy został połączony wałem z przeciwskarpą fosy Bastionu Św. Elżbiety). Podczas Wielkiej Wojny Północnej (1700-1721) Gdańsk był wielokrotnie zagrożony przez obce wojska.

W 1734 roku Gdańsk stanął w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego (wojna o sukcesję polską) i stał się głównym miejscem oporu przed inwazją wojsk rosyjsko-saskich. Leszczyński schronił się w Gdańsku, a Grodzisko zostało oblężone. Twierdza nie została zdobyta w walce. Król został jednak zmuszony do ucieczki, a miasto do kapitulacji. Koszty walki, zniszczenia miasta i kontrybujca uniemożliwiły dalszą inwestycję w umocnienie Grodziska.

Gdańsk w 1734 - mapa.

Gdańsk w wyniku II rozbioru Polski (23 stycznia 1793) dostał się pod władzę Prus. Miasto było w trudnej sytuacji finansowej wynikającej z izolacji po I rozbiorze (rok 1772).

Grodzisko doczekało się wzmocnienia dopiero w roku 1807, kiedy kapitulowały kolejne pruskie twierdze, a armia pruska łatwo przegrała pod Jeną i Auerstädt. Pullet (inżynier twierdzy), Laurens (generał inżynierii pruskiej) oraz major Henryka Bousmard (francuski fortyfikator w służbie pruskiej) w ciągu miesiąca wznieśli wysunięty w kierunku Suchanina szaniec (Szaniec Bousmard'a), poprawili wały fosy głównej i zaopatrzyli ją w drewniano-ziemne blokhauzy.

Wojska francusko-polskie wkroczyły do Gdańska 26 maja 1807 roku. Przedtem główny wyskiłek oblegających został skierowany na Grodzisko. Dowódcą wojsk oblężniczych był marszałek Lefebvre. 1 czerwca 1807 roku do Gdańska przybył Napoleon Bonaparte. Cesarz noc spędził w kamienicy przy Długim Targu. Wieczorem 2 czerwca wyjechał.

Gdańsk odzyskał na 6 lat "wolność". Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk istniało od 9 lipca 1807 (pokój w Tylży) do 1814 roku. W 1814 roku znów należało do Prus.

...ciąg dalszy nastąpi - więcej na www.grodzisko.pl


Plan Grodziska - 27 ha

Materiały Centrum Hewelianum.

1. Redita Napoleońska 2. Koszary Schronowe 3. Wozownia Altyrelyjska 4. Schron - Wartownia 5. Remiza Altyrelyjska 6. Punkt Widokowy - Pomnik Millenium 7. Schron - Wartownia 8. Shcron - Remiza Artyleryjska 9. Wejście poterny Wysokiego Skrzydła Kurkowego - Laboratorium Prochowe 10. Magazyn Prochowy nr 3 11. Laboratorium Amunicyjne nr 4 12. Schron - Wartownia 13. Wejście Klatki Schodowej Galerii Strzeleckiej 14. Galeria Strzelecka z kojcem 15. Kaponiera Południowa 16. Fosa morka Bastionu Neubauera - staw przy ul. Powstańcow Warszawskich (1685 r.) 17. wartownia Południowa 18. Mur Carnota 19. Przeciwskarpa Redity 20. Klatka Schodowa Redity 21. Prochownia Wojenna 22. Zbrojownia 23. Wejście poterny Baterii Moździerzy 24. Bateria Moździerzy 25. Kaponiera Środkowa 26. Blokhauz i Galeria Przeciwskarpowa 27. Pomnik Żołnierzy Rosyjskich poległych w obronie Gdańska w latach 1734, 1807 oraz 1813. Jedyny pomnik przedwojenny w Gdańsku. Ufundowany przez cara Rosji w 1898 roku 28. Budynek Radiostacji 29. Fasa Sucha 30. Plac Broni 31. Laboratorium Amunicyjne nr 2 32. Magazyn Prochowy nr 2 33. Wartownia Północna 34. Brama Północna 35. Wozownia 36. Poterna (podziemne przejście) do fosy Bastionu Neubauera (1685 r.) 37. Poterna do Prawego Baraku Niskiego 38. Dom Wałmistrza 39. Laboratorium Amunicyjne nr 3 40. Laboratorium Amunicyjne nr 1 41. Fosa sucha Bastionu Neubauera

Grodzisko - fortyfikacje z XIX wieku (1867-1874)
do 0:23 Pomnik Żołnierzy Rosyjskich z 1898 roku
0:24 - 0:49 Galeria Przeciwskarpowa + Kaponiera Środkowa + Bateria Moździerzy
0:54 - 1:29 Fosa Sucha
2:07 - 2:24 Wejście poterny Baterii Moździerzy
2:11 Bateria Moździerzy od wewnątrz
2:25 - 2:52 wnętrze Galeria Przeciwskarpowa
2:56 - 3:08 z góry Bateria Moździerzy + Kaponiera Środkowa + Fosa Sucha
3:10 - 3:26 ponownie poterna Baterii Moździerzy
3:28 - 3:43 Wartownia Północna i Brama Północna
3:45 - 3:48 skarpa Redity Napoleońskiej
3:52 - 3:53 w dole Zbrojownia, za drzewami Prochownia
3:55 - 4:21 Redita Napoleońska z suchą fosą + Przeciwskarpa Redity
4:25 cegła z cegielni w Kolibkach 1867-1874, marka KOLIBKEN
4:34 - 4:42 Mur Carnota, a za rogiem Wartownia Południowa
4:44 - 6:30 Galeria Strzelecka z kojcem (14) i korytarz prowadzący do klatki schodowej
6:33 - 6:56 Drużyna Wojsk Pruskich 1916 rok
6:58 - 7:03 Koszary Schronowe (2)
7:07 - 7:45 Schron Wartownia na Grodzisku, Radio Wolna Europa
7:48 - 8:24 Schron Remiza Altyleryjska, Krystyna Czubówna, Gdańsk druga połowa 19 wieku
8:25 - 9:10 Schron Remiza Altyleryjska, Wiktor Zborowski, związki studenckie w Gdańsku, początek 20 wieku
9:12 - 9:16 panorama Gdańska z Wysokiego Skrzydła Kurkowego, miejsce, w którym 1.6.1807 był Napoleon Bonaparte
9:24 - 9:29 poniżej Magazyn Prochowy, powyżej Schron Wartownia

Grodzisko = Twierdza Gdańsk, najlepszy dojazd od ul. 3 maja, kierunek ulica Gradowa. Parkujemy pod 19 wiecznymi koszarami, blisko Wozowni.

Wycieczki z przewodnikiem: twierdza@grodzisko.pl, tel. 058 3000 842 (w godzinach 7:45 - 15:45). Latem (na pewno w weekendy) - grupy 25 osobowe zbierają się przy Koszarach Schronowych, parking na końcu ulicy Gradowej. Zwiedzanie z przewodnikiem (bez opłat) od 10 do 18.

* * *

Zobacz inne gdańskie fortyfikacje z 19 wieku. Forty Anielinki (Gdańsk Chełm) należały do sytemu umocnień Góra Gradowa + Biskupia Górka.